Χθες κάηκε μια καπναποθήκη στη Ξάνθη. Το ιστορικό της ανέγερσης της το ανέφερα σε άλλη μου ανάρτηση.
Δεν νομίζω να υπήρξε κάτοικος της πόλης αυτής που να μην λυπήθηκε και να μη συγκλονίσθηκε από αυτή τη φωτιά που στέρησε την πόλη από μια ακόμα βουβή πηγή της ιστορικής και αρχιτεκτονικής κληρονομάς της . Και λέω βουβή πηγή καθώς στην περιοχή μας οι ιστορικές πηγές (έγγραφα, μαρτυρίες, ημερολόγια, κώδικες, εκκλησιαστικά βιβλία ) έχουν λεηλατηθεί και κλαπεί κατά τη διάρκεια των δυο σκληρών Βουλγαρικών κατοχών που γνώρισε η πόλη.
Το μόνο που απέμεινε στη Ξάνθη ως αρχιτεκτονική κληρονομιά αλλά και ως ιστορική πηγή για τη γνώση του παρελθόντος είναι αυτές οι βουβές πηγές ,τα κτίριά της. Στα κτίριά της περιλαμβάνονται οι κατοικίες αρχοντικές και μη που υπάρχουν προστατευόμενες ακόμη στη παλαιά πόλη αλλά και σποραδικά και στη νέα πόλη , οι καπναποθήκες στη νέα πόλη όσες πρόλαβαν και σώθηκαν από την ανοικοδόμηση μετά το χαρακτηρισμό τους ως διατηρητέες, οι ιεροί ναοί και τα τεμένη καθώς και τα διάφορα νεκροταφεία μας. Αυτά αποτελούν τις ιστορικές πηγές της περιοχής μας. Με βιάση αυτά καλείται ο ιστορικός της περιοχής να σκύψει και να ανασυνθέσει το ιστορικό παρελθόν της πόλης.
Δυστυχώς χθες ένα κομμάτι του ιστορικού παρελθόντος χάθηκε . Και είναι απαράδεκτο να χάνουμε ένα κομμάτι της κληρονομάς μας εν έτει 2022 με αυτό τον τρόπο την ίδια στιγμή που πασχάζουμε να επανακτήσουμε τα κλαπέντα από το Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο και παράλληλα να φροντίζουμε για την επιστροφή των διασωθέντων Ισραηλίτικων αρχείων των Ελληνικών κοινοτήτων από τη Ρωσία.
Και είναι επιπλέον απαράδεκτο ,καθώς δεν μπορούμε πλέον να διασώσουμε ούτε και προφορικές πηγές για την ιστορία αυτού του κτιρίου ,καθώς οι άνθρωποι που δούλεψαν προπολεμικά στη καπναποθήκη της Γκλεν ως καπνεργάτες έχουν φρύγει και αυτοί, όλοι ή σχεδόν όλοι από τη ζωή, οπότε δεν μπορεί να επιχειρηθεί μια καταγραφή προφορικής ιστορίας με τις αναμνήσεις τους από τη δουλειά τους στο συγκεκριμένο εργασιακό χώρο.
Η καπναποθήκη ήταν διατηρητέα από το 1999 με βιάση απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού (βλ ΦΕΚ 1776/Β/22.9.1999). Είχε μάλιστα χαρακτηρισθεί ως 《ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/50》. Ως διατηρητέο μνημείο θεωρούνταν όλο το συγκρότημα των 4 κτιρίων που βιάση του ΦΕΚ ήταν ιδιοκτησίες των κληρονόμων Τηλ. Πετρίδη και Κωνσταντίνου Παναγιωτόπουλου και αποτελούνταν από:
1) Τριώροφη καπναποθήκη σε σχήμα Γ τοποθετημένη στο βορεινό τμήμα του οικοπέδου.
2) Διώροφη οικοδομή που βρίσκεται στο κέντρο της Δυτική πλευράς προς την οδό Γ. Κονδύλη που στέγαζε τα γραφεία της εταιρείας.
3)Διώροφη κατοικία κείμενη στο ΝΑ τμήμα του οικοπέδου.
4) Μικρό ισόγειο κτίσμα που βρίσκεται στο κέντρο του οικοπέδου και στέγαζε το θυρωρείο του συγκροτήματος.
Στο ΦΕΚ χαρακτηριζόταν ως 《αξιόλογο κτιριακό συγκρότημα συνδεδεμένο με την καπνική δραστηριότητα η οποία αποτέλεσε μεγάλη κοινωνικοοικονομική άνθιση της περιοχής. Επιπλέον αποτελεί ένα αμιγές βιομηχανικό σύνολο και αναπόσπαστο τμήμα της πολεοδομικής ενότητας των καπναποθηκών της Ξάνθης ,το οποίο είναι σημαντικό για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής》.
Αναρωτιέμαι βέβαια μετά τη χθεσινή φωτιά κατά πόσο, “το αξιόλογο αυτό συγκρότημα με το αμιγές βιομηχανικό σύνολο που ήταν σημαντικό για την ιστορία της αρχιτεκτονικής” έτυχε τελικά ειδικής κρατικής προστασίας.
Για το λόγο αυτό θα ήθελα να προτείνω τη δημιουργία ενός φορέα από την Περιφέρεια και το Δήμο με νομικούς ,πολιτικούς μηχανικούς και αρχιτέκτονες που σε συνεργασία με την Εφορία Νεοτέρων Μνημείων θα εισηγηθεί πρώτα την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου ώστε να καλυφθούν τα διάφορα κενά που υπάρχουν αλλά και περιοριστεί η γραφειοκρατία για τη διάσωση, τον χαρακτηρισμό, την αξιοποίηση και εκ νέου χρήση των διατηρηθέντων μνημείων.
Την αγορά των ιδιωτιών ιδιοκτησιών που έχουν χαρακτηρισθεί ως μνημεία με άντληση πόρων από διάφορα ευρωπαϊκά κονδύλια .
Την άμεση επισκευή και αξιοποίηση των υπολοίπων ακινήτων που ανήκουν σε δημόσιους φορείς και δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση ( Η κατοικία του Παναγιώτη Στάλιου στην είσοδο της παλιάς πόλης που ανήκει στο Πανεπιστήμιο αποτελεί δυστυχώς μια τέτοια περίπτωση).
Δημητρός Ν. Κασαπίδης
Δρ Ιστορίας & Δρ Ιστορίας της Τέχνης.
Discussion about this post