Δικαιώνονται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας οι περισσότεροι καταναλωτές που έχουν διαμαρτυρηθεί τους τελευταίους μήνες για καταχρηστικές πρακτικές από τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι πρόσφεραν αρχικά εξαιρετικά ελκυστικά όρους στους πελάτες, αλλά ακολούθως αιφνιδιαστικά προχωρούσαν σε αλλαγές συμβάσεων με την επιβολή ρήτρας αναπροσαρμογής, εκτινάσσοντας στα ύψη τις χρεώσεις.
Όπως σημειώνει η ΡΑΕ σε νέα απόφασή της για τα τιμολόγια του ρεύματος, από τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της προκύπτει πως οι περισσότερες μονομερείς αλλαγές συμβάσεων που έχουν γίνει αντίκεινται στον Κώδικα Παροχής Ηλεκτρικής Ενέργειας. Έτσι, οι προμηθευτές βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με κυρώσεις, όπως σημειώνει η αρχή. Για τους καταναλωτές, αυτό σημαίνει ότι πλέον θα γίνει πολύ πιο δύσκολο να βρεθούν μπροστά στις ίδιες καταχρηστικές πρακτικές, ενώ οι αποφάσεις που θα εκδώσει η ΡΑΕ εις βάρος παρόχων θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη νομική βάση για δικαστικές διεκδικήσεις, μεμονωμένα ή μέσω καταναλωτικών οργανώσεων.
Η ΡΑΕ αναφέρει ότι
- «Η ένταση της ενεργειακής κρίσης που βιώνουμε από τον Οκτώβριο 2021 συνέτεινε στην ευρύτατη καταφυγή των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας στη δυνατότητα μονομερούς τροποποίησης των συμβατικών όρων.
- Ωστόσο, βάσει των στοιχείων της ΡΑΕ, διαφαίνεται ότι η άσκηση από τους Προμηθευτές του εν λόγω δικαιώματός τους δεν έγινε σύμφωνα με τις δεσμευτικές προϋποθέσεις του άρθρου 30 ΚΠΗΕ, με συνέπεια την εκκίνηση από τη ΡΑΕ διαδικασιών ακροάσεων και επιβολής κυρώσεων, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 36 του ν. 4001/2011.
- Λαμβάνοντας υπόψη τις πρακτικές αυτές, προβάλλεται σημαντικό να επισημαίνεται στα πρότυπα έγγραφα, αφενός η ελάχιστη διάρκεια ισχύος της τιμής και το χρονικό διάστημα της υποχρεωτικής προγνωστοποίησης κάθε μεταβολής της, αφετέρου οι τυχόν διαφορετικοί ευνοϊκότεροι όροι που δύναται να επιφυλάσσει κάποιος προμηθευτής (π.χ. μεγαλύτερη διάρκεια ισχύος των τιμολογίων χωρίς μεταβολές, μεγαλύτερη περίοδος προγνωστοποίησης κλπ.).
- Επίσης, καθότι αναντίρρητα διαπιστώθηκε σοβαρό έλλειμμα ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά τόσο με το γεγονός όσο και με τον χρόνο αλλά και τον τρόπο άσκησης από τους Προμηθευτές του δικαιώματός τους σε μονομερή τροποποίηση των συμβατικών όρων, είναι πλέον απαραίτητο να καθορίζεται στην πρότυπη «Αίτηση Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας» ο τρόπος κατάλληλης ειδοποίησης του πελάτη και να παρέχεται η σχετική συναίνεσή του. Αντίστοιχη προσαρμογή είναι απαραίτητη και για τον Λογαριασμό Κατανάλωσης».
Οι αρχικές καταγγελίες και η πρώτη αντίδραση της ΡΑΕ
Υπενθυμίζεται ότι το θέμα με τα κόλπα παρόχων που αιφνιδιαστικά άλλαζαν συμβάσεις προμήθειας είχε προσλάβει μεγάλες διαστάσεις στα τέλη Μαρτίου, χωρίς τότε η ΡΑΕ να αποφανθεί αν το δίκαιο βρισκόταν στην πλευρά των καταναλωτών ή των παρόχων, αφού ακόμη δεν είχε εξετάσει τις σχετικές καταγγελίες. Είχε τονίσει, όμως, ότι «πρακτικές προμηθευτών να προσφέρουν ιδιαιτέρως ελκυστικούς όρους και, εν συνεχεία, να τους αναθεωρούν, αφενός δύνανται να θεωρηθούν ως καταχρηστικές στρατηγικές μεγέθυνσης του πελατολογίου, αφετέρου επιτείνουν κλίμα ανασφάλειας στους πελάτες τους, περιάγοντάς τους είτε σε διαρκή αναζήτηση προμηθευτή, είτε σε αποδοχή δυσμενέστερων όρων».
Σε εκείνη την ανακοίνωση, όμως, η ΡΑΕ είχε αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να μην θεωρούνται καταχρηστικές οι αλλαγές εις βάρος των καταναλωτών, σημειώνοντας ότι «υπό την παρούσα συγκυρία, η αύξηση του κόστους της χονδρεμπορικής αγοράς, εύλογα – ως έναν βαθμό – συντείνει στην τροποποίηση των συμβάσεων προμήθειας της χαμηλής τάσης. Ωστόσο, το δικαίωμα των προμηθευτών να τροποποιούν – βάσει της ανωτέρω διαδικασίας – τους συμβατικούς όρους, ελέγχεται ως προς την καταχρηστική του άσκηση».
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τον Κώδικα Προμήθειας, ο προμηθευτής έχει την δυνατότητα να αλλάξει τους όρους της σύμβασης προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, μεταξύ αυτών και τον τρόπο τιμολόγησης, μόνο αν προηγηθεί δίμηνη προειδοποίηση του καταναλωτή και εφόσον έχουν περάσει τουλάχιστον έξι μήνες από την έναρξη του συμβολαίου.
Στη δίμηνη προθεσμία, ο καταναλωτής μπορεί, είτε να αποδεχθεί την τροποποίηση, ή να αποχωρήσει και να αναζητήσει άλλη εταιρεία, χωρίς να καταβάλει το πέναλτι που πιθανώς προβλέπεται για την πρόωρη λήξη του συμβολαίου, καθώς η ρήξη οφείλεται σε πρωτοβουλία του προμηθευτή και όχι του καταναλωτή.
Η ΡΑΕ είχε τονίσει, επίσης, ότι είναι απαραίτητο ο καταναλωτής να λάβει προσωπική ενημέρωση για την αλλαγή της σύμβασής του. Ανακοινώσεις στην ιστοσελίδα της εταιρείας ή στον Τύπο περί τροποποίησης συμβάσεων ή τιμολογίων, προφανώς, ως εκ του γενικού και μαζικού τους χαρακτήρα, δεν ικανοποιούν την απαίτηση της ατομικής ειδοποίησης, ανέφερε η ΡΑΕ. Ατομική ενημέρωση συνιστά η επιστολή ή η εγγραφή σε ειδικό πεδίο του λογαριασμού κατανάλωσης.
Συνεπώς, σε περίπτωση που η ατομική ενημέρωση δεν διενεργείται με διακριτή επιστολή (που δύναται να αποστέλλεται είτε αυτοτελώς είτε συνοδεύοντας τον λογαριασμό κατανάλωσης) ή με εμφανές πεδίο στον λογαριασμό κατανάλωσης, θεωρείται ότι ο προμηθευτής παραβιάζει τον κώδικα, με εξαίρεση την περίπτωση που δύναται να αποδείξει ότι ο πελάτης συναίνεσε στον εναλλακτικό τρόπο ειδοποίησής του. Ο προμηθευτής οφείλει να ενημερώσει τον πελάτη ότι, σε περίπτωση μη συναίνεσής του στην επικείμενη τροποποίηση, δύναται να καταγγείλει τη σύμβαση προμήθειας αζημίως, είχε ξεκαθαρίσει η ΡΑΕ.
