Βραχνάς για καταναλωτές και επιχειρήσεις έχει γίνει τους τελευταίους μήνες η ρήτρα αναπροσαρμογής με αστρονομικά ποσά στους λογαριασμούς που είναι απαγορευτικό σε πολλούς να τους εξοφλήσουν.
Το θετικό είναι ότι ενώ απομένουν λιγότερο από δέκα μέρες για την εκδίκαση των δύο πρώτων συλλογικών αγωγών από καταναλωτικές ενώσεις (ΙΝΚΑ και ΕΚΠΟΙΖΩ) κατά της ΔΕΗ για τη ρήτρα αναπροσαρμογής, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εκπέμπει ασαφή μηνύματα για τη θεσμική τύχη του επίμαχου μαθηματικού τύπου που έχει πλήξει χιλιάδες καταναλωτές πυροδοτώντας σοβαρές αντιδράσεις.
Μάλιστα, ο υπουργός Κ. Σκρέκας μιλά δημοσίως άλλοτε για «αναστολή» και άλλοτε για «ουσιαστική κατάργηση» της ρήτρας, ενώ διαρροές σε ΜΜΕ κάνουν λόγο για «υπουργική απόφαση» που θα αναστέλλει τη χρήση της στις χρεώσεις ρεύματος από τον Ιούλιο.
Οι νομικοί εκπρόσωποι των καταναλωτικών ενώσεων καθιστούν σαφές ότι η εκδίκαση των συλλογικών αγωγών κατά των παρόχων είναι ο μόνος τρόπος για να ξεκαθαρίσει η Δικαιοσύνη τη νομιμότητα ή όχι της ρήτρας, δηλαδή να αποφανθεί υπέρ της ακυρότητάς της.
Ο νομικός εκπρόσωπος της ΕΚΠΟΙΖΩ Βίκτωρ Τσιαφούτης τονίζει ότι οι καταγγελίες των καταναλωτών στην ένωση καταναλωτών για τη ρήτρα αναπροσαρμογής είναι νούμερο ένα ζήτημα.
Ο ίδιος χαρακτηρίζει θετικό πρώτο βήμα ότι υπήρξαν εκτεταμένες αλλαγές στους ΓΟΣ συμβάσεων που συνάπτει με καταναλωτές ο προμηθευτής κατά του οποίου η ΕΚΠΟΙΖΩ κατέθεσε συλλογική αγωγή για την ακύρωση της ρήτρας αναπροσαρμογής.
Προσθέτει ότι θα έπρεπε οι πάροχοι εφόσον η τιμή του ρεύματος έχει φτάσει στα επίπεδα να κοστίζει όσο ένας μισθός, καλή τη πίστη να μη διακόπτουν το ρεύμα όταν δεν πληρώνεται η ρήτρα αναπροσαρμογής ενώ για το θέμα όπως λέει θα πρέπει να υπάρξει και σχετική παρέμβαση της Πολιτείας.
Ο κ. Τσιαφούτης ερωτηθεις σχετικά τονίζει ότι εφόσον υπάρξουν αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις σε συλλογικές αγωγές, όλοι οι καταναλωτές θα επωφεληθούν από αυτές, αλλά ακόμα και εάν δεν συμμορφωθούν οι προμηθευτές θα πρέπει να υπάρξουν υπουργικές αποφάσεις.
Τέλος, σε ερώτηση αν δημιουργείται ένα κλίμα στην κοινωνία τύπου «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ» είναι ξεκάθαρος λέγοντας ότι ο μόνος ασφαλής δρόμος για τους πολίτες είναι να πληρώσουν κανονικά.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του νομικού εκπροσώπου της ΕΚΠΟΙΖΩ, δικηγόρου, Βίκτωρα Τσιαφούτη στην Έλλη Κομνηνού:
«Οι καταναλωτές είναι καταδικασμένοι σε αιώνιες αυξήσεις με τη ρήτρα αναπροσαρμογής»… Είναι μια δική σας εκτίμηση σε εκδήλωση στο επιμελητήριο…
Η κατασκευή της ρήτρας είναι τέτοια και ο προσδιορισμός κάποιων κρίσμων συντελεστών είναι τέτοιος που καθιστούν το τίμημα επιρρεπές σε αυξήσεις και δεν επιτρέπουν στον καταναλωτή να επωφεληθεί από τυχόν μειώσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ρήτρες αυτές θέτουν κάποια όρια τιμών ανά κιλοβατώρα.
Εάν το αποτέλεσμα μιας εξίσωσης κυμαίνεται εντός των ορίων τότε το τίμημα παραμένει σταθερό, εάν βρίσκεται κάτω από το χαμηλό όριο τότε το τίμημα θα μειωθεί και εάν κυμαίνεται πάνω από το υψηλό όριο τότε θα αυξάνεται. Ο προσδιορισμός όμως των ορίων είναι τέτοιος που το τίμημα μόνο μπορεί να αυξάνεται.
Τα όρια είναι 4-5 λεπτά την κιλοβατώρα στους περισσότερους προμηθευτές (σε κάποιους βρίσκει κανείς και 3-4), όταν η τιμή εκκαθάρισης αγοράς ανέρχεται σε 25 λεπτά την κιλοβατώρα. Άρα, είναι βέβαιο ότι θα είναι εκτός των ορίων και προς τα πάνω. Και μάλιστα αυτό δεν συμβαίνει μόνο τώρα. Συνέβαινε και πριν ένα χρόνο για να φανταστείτε που δεν είχαμε τέτοιου είδους αυξήσεις. Τον Μάρτιο έκλεισε στα 272 ευρώ τη μεγαβατώρα, άρα 0,27 ευρώ την κιλοβατώρα.
Πότε ξεκίνησε το πρόβλημα;
Οι εναλλακτικοί πάροχοι ξεκίνησαν τις ρήτρες από το 2020, πιθανόν και από το 2019 η ΔΕΗ άρχισε να εφαρμόζει τη ρήτρα αναπροσαρμογής από τον Αύγουστο του 2021.
1η Ιουνίου εκδικάζεται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο η πρώτη συλλογική αγωγή κατά της ΔΕΗ για τη ρήτρα… Με αυτήν καλύπτονται και οι επιχειρήσεις;
Το πλεονέκτημα της συλλογικής αγωγής είναι ότι τα αποτελέσματά της ισχύουν έναντι όλων «erga omnes». Άρα, δεν χρειάζεται κάποιος καταναλωτής να συμμετάσχει με κάποιο τρόπο σε μια αγωγή κι αυτό είναι καλό γιατί δεν χρειάζεται να δώσει και χρήματα. Βέβαια για να συμβεί αυτό θα πρέπει η απόφαση να γίνει αμετάκλητη, δηλαδή να περάσει και από τον Άρειο Πάγο.
Γενικά όμως οι επιχειρήσεις δεν θεωρούνται καταναλωτές, άρα δεν προστατεύονται από το δίκαιο προστασίας καταναλωτή με εξαίρεση μία περίπτωση: τις καταχρηστικές ρήτρες. Η νομοθεσία για τις καταχρηστικές ρήτρες σε συμβάσεις εφαρμόζεται και στις συμβάσεις που συνάπτονται μεταξύ προμηθευτών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Συνεπώς ένα θετικό αποτέλεσμα στη συλλογική αγωγή που έχουμε καταθέσει θα ωφελήσει και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις αλλά μόνο στην αναγνώριση ότι μία ρήτρα είναι καταχρηστική και δεν πρέπει να εφαρμοστεί. Ωστόσο, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν συμπεριλαμβάνονται σε μία αγωγή που καταθέτει μία ένωση καταναλωτών.
Αυτές θα πρέπει να κάνουν κάποιες περαιτέρω ενέργειες;
Εάν το αποτέλεσμα είναι θετικό λογικά θα γίνει έφεση και αναίρεση. Εάν το αποτέλεσμα από τον Άρειο Πάγο είναι θετικό, τότε θα είναι θετικό και για καταναλωτές και για πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Υπάρχουν και δύο προσωρινές διαταγές με τις οποίες απαγορεύεται η διακοπή ρεύματος σε επιχειρήσεις;
Αυτές είναι στο πλαίσιο ατομικών αγωγών των επιχειρήσεων που προσφεύγουν κατά του παρόχου, ζητώντας με προσωρινά μέτρα να μη διακοπεί η παροχή ενέργειας μέχρι να βγει η οριστική απόφαση στην κύρια αγωγή, με την οποία συνήθως ζητείται να αναγνωριστεί η ακυρότητα της ρήτρας αναπροσαρμογής ως καταχρηστικής και η αποζημίωση του ενάγοντα.
Μέσα στην εβδομάδα έγινε γνωστό ότι καθημερινά έχουμε 500 εντολές διακοπής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος…
Κατά την άποψή μου θα έπρεπε από μόνοι τους οι προμηθευτές να μη διακόπτουν το ρεύμα σε κανέναν. Ακόμη κι αν οι πελάτες τους δεν πληρώνουν τη ρήτρα αναπροσαρμογής, αρκεί να πληρώνουν το υπόλοιπο μέρος του λογαριασμού. Αυτό επιβάλλεται από την καλή πίστη αυτήν την περίοδο. Δεν είναι δυνατόν, μιλώντας για τα νοικοκυριά, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος να είναι όσο ένας μισθός. Άρα, θα έπρεπε να πουν οι προμηθευτές ότι “δεν προχωρούμε σε διακοπή εφόσον πληρώνεται το υπόλοιπο σκέλος του λογαριασμού”.
Η ερώτηση ενός απλού καταναλωτή είναι τελικά μπορεί να αναμένει δικαίωση μέσω μιας συλλογικής αγωγής;
Φυσικά και δικαιώνεσαι εφόσον υπάρξει αμετάκλητη απόφαση, απλώς υπάρχει μια διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί. Εφόσον δηλαδή οι πάροχοι δεν εφαρμόσουν την αμετάκλητη δικαστική απόφαση θα πρέπει να υπάρξει υπουργική απόφαση που να υποχρεώνει τους προμηθευτές να συμμορφωθούν.
Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι ο κάθε καταναλωτής δεν μπορεί ατομικά ή ομαδικά να προσφύγει κατά της ρήτρας αναπροσαρμογής με πιο γρήγορα ενδεχομένως αποτελέσματα και με ασφαλιστικά μέτρα. Άλλο η συλλογική αγωγή, που έχει έναν χαρακτήρα συλλογικό και ασκείται υπέρ του καταναλωτικού κοινού συνολικά κι άλλο ατομικά πως θα προχωρήσει κάποιος. Βέβαια, μόνον ο δικαστικός δρόμος δεν αρκεί. Θα πρέπει και η Πολιτεία να λάβει μέτρα. Π.χ. για όσο διάστημα υπάρχει αυτή η κατάσταση να απαγορεύσει τη διακοπή ρεύματος για τη ρήτρα αναπροσαρμογής.
Όπως έγινε γνωστό υπήρξαν εκτεταμένες αλλαγές στους ΓΟΣ συμβάσεων που συνάπτει με καταναλωτές ο προμηθευτής στον οποίο, η ΕΚΠΟΙΖΩ κατέθεσε συλλογική αγωγή για την ακύρωση της ρήτρας αναπροσαρμογής.
Η απόφαση εναλλακτικού προμηθευτή ρεύματος να τροποποιήσει τους όρους των συμβάσεων με τους καταναλωτές ήταν μια πρώτη θετική εξέλιξη. Πράγματι, διαπιστώθηκε ότι ο εναγόμενος πάροχος είχε τροποποιήσει τη ρήτρα αναπροσαρμογής και, εκ πρώτης όψεως, ορισμένες από τις τροποποιήσεις που επέφερε φαίνεται ότι βρέθηκαν στην κατεύθυνση της τήρησης της αρχής της διαφάνειας. Το ίδιο ισχύει και για τους λοιπούς από τους δέκα συνολικά όρους που είχαν προσβληθεί. Υπάρχουν όμως ακόμα σημεία που δεν ικανοποιούν τα αιτήματα της αγωγής και πρέπει να εξεταστούν.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ δέχεται καθημερινά καταγγελίες για τέτοια ζητήματα;
Από όσο γνωρίζω είναι το νούμερο ένα θέμα που απασχολεί τους πολίτες.
Εκφράζεται από κάποιους κύκλους η ανησυχία ότι με όλα αυτά μπορεί να δημιουργηθεί ένα κλίμα ανάλογα με το «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ» που είχαμε στο παρελθόν…
Εγώ στο ερώτημα να πληρώσει ή να μην πληρώσει τη ρήτρα αναπροσαρμογής, θα έλεγα το εξής:
Εάν δεν έχει απόφαση δικαστηρίου και δεν πληρώσει, πιθανόν να του διακοπεί το ρεύμα. Άρα, χρειάζεται μία προσοχή. Δυστυχώς, η μόνη ασφαλής απάντηση είναι να πληρώσει, εκτός αν προσφύγει ατομικά στο δικαστήριο προκειμένου να εκδοθεί μια προσωρινή διαταγή ή ακόμα καλύτερα κάποια απόφαση ασφαλιστικών μέτρων. Αυτή είναι η ορθή απάντηση. Τώρα, αν κάποιος δεν έχει τη δυνατότητα και πληρώσει μόνον το μέρος του λογαριασμού που δεν σχετίζεται με τη ρήτρα αναπροσαρμογής, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η επιμονή διακοπής ρεύματος από τον προμηθευτή όταν η τιμή του ρεύματος έχει φτάσει τόσο ψηλά να είναι καταχρηστική. Αλλά ο ασφαλής τρόπος είναι να πληρώσει, εκτός αν υπάρχει κάποια απόφαση. Αλλά θα επιμείνω: δεν μπορεί να κοστίζει το ηλεκτρικό ρεύμα όσο ένας μισθός.
Για τους ευάλωτους τί γίνεται, προφυλάσσονται από τις διακοπές;
Προβλέπονται κάποιες δικλείδες ασφαλείας και η διακοπή ρεύματος επιτρέπεται μόνο με αυστηρότερες προϋποθέσεις.
